Obsessief-compulsieve stoornis (OCS)
Ca. 2% van de bevolking lijdt aan een obsessief-compulsieve stoornis. De grote moeilijkheid in de behandeling van een OCS bestaat erin de helse cyclus (obsessie – ontreddering – compulsief gedrag – opluchting) te doorbreken.
Een OCS kan een dermate grote handicap vormen dat de Wereldgezondheidsorganisatie dergelijke stoornissen heeft gerangschikt bij de tien ziekten die het meest invaliderend zijn wat betreft inkomstenverlies en verlies van levenskwaliteit.
​
Lijden aan een OCS (obsessief-compulsieve stoornis), dat is een beetje als een liedje niet uit je hoofd krijgen …, alleen is het een liedje dat angst doet ontstaan. Om die angsten te bezweren, voert de persoon die aan een OCS lijdt welbepaalde handelingen uit. Door die handelingen (compulsies) uit te voeren, doet de betrokkene de angst in essentie echter alleen maar groter worden.
Belangrijk om weten is dat om het even wie nu en dan wel eens last heeft van een intrusieve gedachte (zelfs wanneer die vreselijk storend is), zonder dat er sprake is van een obsessief-compulsieve stoornis. Gerichte obsessionele of compulsieve grillen geven zelden aanleiding tot angst. Tevens blijkt hieruit dat niet de gedachten zelf het probleem vormen, wel de wijze waarop personen die aan een OCS lijden op die gedachten reageren.
“Hoe kan ik u helpen”?
​
De behandeling van een OCS steunt op het principe van aanvaarding van de onzekerheid.
​
Vaak zijn mensen die lijden aan een OCS niet bereid onzekerheid toe te laten.
​
Zo een individu bang is om bij het rijden iemand omver te rijden, dan begint die persoon te rijden en is hij bang en denkt hij “en als ik nu eens iemand omverrijd” of “heb ik per ongeluk iemand omvergereden”? Daarna maakt die persoon rechtsomkeer om er zeker van te zijn dat hij niet effectief iemand heeft omvergereden. Hoe verder hij terugrijdt om dit te controleren, hoe meer hij zich gerustgesteld voelt. Dit betekent echter ook dat de betrokkene zijn angst versterkt en dat die angst de volgende keer nog groter zal zijn.
​
Je kunt aan een persoon die lijdt aan een OCS niet vragen om niet toe te geven aan dit compulsief gedrag, daar het sterker is dan zijn bewuste wil. Er bestaan echter vele hulpmiddelen die afhangen van de patiënt en zijn realiteit, de manier waarop hij in de wereld staat.
De benadering is hoe dan ook steeds dubbel: enerzijds de verandering, anderzijds het feit rekening te houden met de angststoornis.
-
Veranderingen van patroon doen een begin van flexibiliteit in de rituelen ontstaan.
-
Oefeningen in stressbeheer en het feit angsten opzettelijk uit te lokken leiden tot een begin van “temmen” van de angst.
Dit kan worden aangevuld met twee instrumenten van de korte systeemtherapie, i.e. EMDR en de Erickson-hypnose die goede resultaten hebben opgeleverd in de behandeling van obsessief-compulsieve stoornissen en fobieën.
In deze zin kan ik de betrokkene helpen
a) om te bepalen waar hij staat ten opzichte van de volgende vraag: is er sprake van obsessief of compulsief gedrag waarvan ik kan zeggen dat het zich nu en dan voordoet, of heeft het integendeel op zekere wijze een impact op mijn levenskwaliteit? Hier is de systemische kijk op het probleem primordiaal.
​
b) Vervolgens kan er zo goed mogelijk worden bepaald welk type steun de betrokkene bij voorrang nodig heeft. De behandeling van een OCS kan immers de nodige tijd duren; hoe sneller er echter een diagnose wordt gesteld, hoe efficiënter de benadering van de behandeling en dus de potentiële duur ervan.
Ik nodig u uit contact met mij op te nemen om een afspraak te maken.
Vooroordelen
​
Er bestaan heel wat vooroordelen over wat het betekent te lijden aan een obsessief-compulsieve stoornis. Het gebeurt wel vaker dat een “maniakale” persoonlijkheid (in de dagelijkse omgangstaal) wordt geassocieerd met een obsessief-compulsieve stoornis (die deel uitmaakt van angststoornissen).
​
Een onjuist gebruik van de termen “obsessief” en “compulsief” kan misverstanden doen ontstaan met betrekking tot een OCS. Dergelijke misverstanden hebben helaas tot gevolg dat het echte lijden waartoe de stoornis aanleiding kan geven voor de betrokkene of zijn naaste omgeving wordt geminimaliseerd of als alledaags wordt voorgesteld.
​
Een OCS kan vele vormen aannemen en gaat zeker en vast veel verder dan de vaak voorkomende perceptie dat een OCS er eenvoudigweg in bestaat zijn handen steeds opnieuw te wassen, de schakelaars te controleren of te leven in een onberispelijk schoongemaakte omgeving. Wanneer iemand aan een OCS lijdt, heeft die stoornis in werkelijkheid gevolgen voor sommige of zelfs alle aspecten van zijn dagelijks leven. Wanneer de impact zich op dit niveau situeert, wordt een OCS beschouwd als een stoornis.
​
Sommige therapieën ter behandeling van OCS functioneren goed en helpen de angsten onder controle te krijgen, zonder dat ze het compulsief gedrag versterken.
Daar de ziekte vaak echter niet goed wordt begrepen, worden personen die aan een OCS lijden helaas niet altijd doorverwezen naar een bekwame hulpverlener.
​
Er kunnen fouten worden gemaakt in de diagnose en de angst kan groter worden indien een patiënt de raad krijgt toe te geven aan het compulsief gedrag in plaats van zich ertegen te verzetten. Evenzo kan het gebeuren dat familieleden van personen die aan een OCS lijden de angst onbewust groter doen worden indien zij niet volledig begrijpen hoe de ziekte werkt.
​
Voor de omgeving zijn sommige compulsieve gedragingen duidelijk (verificatie, symmetrie enz.), andere blijven echter verborgen (cognitief compulsief gedrag) en laten zich dus moeilijker identificeren, zoals aftellen in je hoofd.
Oorzaak van het obsessief-compulsief gedrag
​
Ondanks het bestaan van een hele reeks theorieën en diepgaand onderzoek is de wetenschap er nog steeds niet in geslaagd definitief vast te stellen waarom iemand een obsessief-compulsieve stoornis (OCS) ontwikkelt.
Er zijn al vele verklaringen gegeven voor de redenen waarom mensen een OCS ontwikkelen:
Biologische / genetische factoren
Chemisch onevenwicht
Psychologische theorieën
Gedragstheorie – aangeleerde theorie
Cognitieve theorie
Psychoanalytische theorie
Stress
Depressie
Er bestaat nog heel wat theoretische controverse betreffende de definitieve oorzaak.
​
Hoewel de meeste van de bovenstaande theorieën overtuigende en leerrijke perspectieven bieden, is het best mogelijk dat een combinatie van de genoemde theorieën eventueel wordt geïdentificeerd als dé reële oorzaak van de OCS en is het waarschijnlijk dat een aantal factoren een weerslag heeft.
Terwijl de oorzaak dus nog het voorwerp van discussie is onder wetenschappers, bestaat er geen betwisting over het feit dat de obsessief-compulsieve stoornis wel degelijk een chronische ziekte is. Het goede nieuws luidt dat de stoornis toch kan worden behandeld.
Hoop op genezing?
​
Het zou fout zijn te beweren dat een OCS vlot en snel kan worden behandeld. Soms kan het weliswaar snel gaan, maar dat is zeker niet altijd het geval. Het kan voor gezinnen bijzonder moeilijk zijn wanneer de persoon die lijdt aan een obsessief-compulsieve stoornis slechts een beperkt beeld heeft van de ziekte. In dergelijke gevallen heeft de betrokkene het moeilijk om toe te geven dat zijn bezorgdheid excessief is, dat hij misschien wel lijdt aan een OCS of zelfs dat hij hulp nodig heeft.
Ook de weerslag op de familie mag niet worden onderschat. Vaak bemoeien de naasten zich – onbewust – met het compulsief gedrag van de persoon die lijdt aan een OCS.
​
Indien ze de passende steun en behandeling krijgen, kunnen sommige personen herstellen van een OCS en zelfs genezen. Voor anderen houdt toegang tot een kwaliteitsvolle behandeling in dat herstel een realistisch vooruitzicht is. De betrokken persoon blijft soms intrusieve gedachten hebben, maar die hinderen hem niet meer in zijn dagelijks leven.
​
Het herstel kan uiteenlopende dingen betekenen voor verschillende personen; een zeker herstel is immers een doorlopende reis, terwijl het voor anderen kan gaan om een specifieke bestemming indien totale en definitieve genezing onbereikbaar lijkt.
Een persoon die lijdt aan een obsessief-compulsieve stoornis en dankzij een behandeling vooruitgang boekt, kan nu en dan toch nog last hebben van intrusieve gedachten. Zo die gedachten echter geen invloed meer uitoefenen op de betrokkene, geen angst meer veroorzaken en niet langer leiden tot een vorm van mentale of fysieke dwang, dan wordt er geen diagnose van OCS meer gesteld.
Sommige personen zullen het in dit geval over herstel hebben, anderen noemen dat genezing. Welke benaming men ook gebruikt, het is een realistisch doel van de behandeling.
Opmerking:
Er bestaan op internet heel wat OCS-tests en van sommige van die tests laat de betrouwbaarheid veel te wensen over. Deze tests mogen niet worden beschouwd als een soort gids of aanwijzing dat een persoon al dan niet lijdt aan een OCS. Raadpleeg dan ook steeds een gekwalificeerd gezondheidswerker.
​